REŞAT ŞEMSETTİN SİRER

REŞAT ŞEMSETTİN SİRER

Eğitimci, Milli Eğitim, Çalışma Bakanı, (d. Sivas\ - ö. İmranlı\ 2.10.1953). Sivas’ta ‘Şemseddinler’ adı ile anılan eski bir ailedendir. Dedesi Necip, Mustafa Ziya Bey ile Sıdıka hanımın oğlu, Necip Bey’in torunudur.

İlk öğrenimini Sivas’ta, orta ve lise öğrenimini İstanbul’da yaptı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin Felsefe bölümünü bitirdi. Önce Adana Lisesi, sonra İstanbul Galatasaray Lisesi ve Kız Öğretmen Okulu’nda felsefe ve pedagoji dersleri okuttu. 1926’da Bakanlık Müfettişi oldu. Latin harfleri kabul edilince bu harflerin yayılması ve Millet Mektepleri’nin kuruluşu ile yönetiminde görevlendirildi. 1930’da Orta ve Batı Avrupa  öğretim durumunu incelemek üzere Almanya’ya gitti. Dönüşte Bakanlığa inceleme ve görüşlerini içeren detaylı bir rapor sundu. Hitler almanyasının eğitim ve gençlik problemlerini hangi açıdan ele aldığını uzun uzun anlattı. İlköğretim Genel Müdürlüğü’ne atandı(1933). 1934’de tekrar gönderildi. Bu seferki görevi Öğrenci Müfettişliği idi. 5 yıl orada kaldı. Dönüşünde Talim ve Terbiye Kurulu üyeliğine, 2 yıl sonra da Yüksek Öğretim Genel Müdürlüğü’ne getirildi. Sivas milletvekili (28.2.1943), ve Milli Eğitim Bakanı oldu (6.8.1946-10.6.1948). Ayrıldığı yıl Çalışma Bakanı olarak görev aldı (1948). CHP’nin iktidarı devretmesi üzerine hem bakanlıktan hem de milletvekillliğinden ayrıldı (15 Mayıs 1950). 1951 ara seçimlerinde yeniden Sivas’ı temsil etti. Seçmenleri ile sık sık görüşmekten  ve onların dertlerini dinlemekten zevk duyardı. Yine öyle ir ziyaret için İmranlı’nın hemen yanıbaşındaki bir köye gitti. Dönüşünde BabbuGediği’nden geçerken içinde bulunduğu jipviraj alamayıp, 20m derinliğindeki uçuruma yuvarlandı. Sağ göğsü ezildi. O durumda ile arkadaşlarının ve şöförünün hatırını sormayı ihmal etmedi: ‘Arkadaşlar ben iyiyim siz nasılsınız?’. Onlar da ağır ve hafif yaralı idiler. Hiçbirinin durumu vahim değildi. Kendisinde iç kanama başladı. Ancak 20 dakika yaşayabildi, ‘Allahaısmaladık’ diyerek gözlerini kapadı. Cenazesi uçakla İstanbul’a gönderildi. 5 Ekim günü Feriköy’deki aile mezarlığında toprağa verildi.

İyi yetişmiş, mert, prensipli bir insandı. İsmet İnönü, yayınladığı bir mesajda diyor ki: ‘Reşat Şemsettin’in bu kadar elem verici bir kazaya uğraması, ailesi kadar hepimizi derinden müteessir etmiştir. Vefalı dostluğu, bilgisi, sağlam karakter ve temiz ahlakıyle cemiyetimizde pek kıymetli bir insan yerini dolduruyordu.

‘Şahsi ve hususi olarak bu kadar duygularımız veacılarımız üstünde memleket hesabına onulmaz bir yaranın acısını çekiyoruz. Yetişmiş, vatana hizmet için ilim ve insanlık vasıflarını kazanmış bir evladından memleketimiz ansızın mahrum kalmıştır. Siyasi hayatımızda böyle temiz karakterli idealist vatanperverlerin rolleri günden güne pek ehemmiyetli yer tutmaktadır.’

‘Reşat Şemsettin cevherinde idealist bir vatandaşımızın eksikliğini doldurmak imkansızdır. Gerçekten acımız büyük, teessürümüz derindir’

Reşat Şemsettin Sirer, her iki bakanlığı esnasında da memleketin pek çok davalarını halletmeye çalıştı. Yaptığı işleri şöyle sıralayabiliriz: Köy Enstitülerini düzeltti; Türk köylüsünün üzerinden okul yaptırma yükümlülüğünü kaldırdı; İlkokul öğretmenlerinin aylıklarını Özel İdare’den kurtarıp, Maliye’ye devretti, böylelikle düzenli aylık alma ve terfi etmelerini sağladı; İntibak Kanunu ile terfi edemeyen öğretmenlerin geçmiş haklarını tanıdı; Okul-Aile Birliklerini kurdu; Bütün ilçelerin ortaokula kavuşması için hazırlattığı programı yurt genelinde uygulamaya başladı.

Çalışma Bakanı iken de şu sorunların halline çalıştı: İhtiyarlık sigortası; İş kazalarıyla, meslek hastalıkları ve Analık Sigortası Kanunu’nda değişiklik; İş mahkemeleri.

Düşünce ve görüşlerini bazı gazete ve dergilerde yayınladı. İlk yazısı 1925’te Anadolu mecmuasındaki ‘Kannt ve Felsefesi’dir. Ayrıca Pedagoji Dersleri ve Almanya Maarifi adlı yayınlanmış iki kitabı vardır.

KAYNAK:

Sıvas Meşhurları II (İbrahim Aslanoğlu)

Editör: M. Erman Aslanoğlu / Sivas 1000 Temel Eser,

Sivas Halk Şairleri V ( Doğan KAYA)

Editör: Taha Tuna KAYA / Sivas 1000 Temel Eser

Hazırlayan: Yunus AÇIKGÖZ